Dwa znaczenia słowa 'gramatyka'
wrzesień 14, 2016 o 00:17,
Brak komentarzy
Na początek ciekawostka: słowo 'gramatyka' (podobnie jak np. słowo 'logika') ma dwa znaczenia: - jako zbiór reguł tworzenia wyrażeń i wypowiedzi;
- oraz jako zbiór naszych domysłów (hipotez) na temat tego, jakie te reguły są.
Gramatyka a gramatyka
Wbrew pozorom jest to dość istotne rozróżnienie. Bo, po pierwsze, ktoś, kto jest znawcą gramatyki w pierwszym znaczeniu - jak na przykład rdzenny użytkownik danego języka - nie musi wcale znać gramatyki w tym drugim znaczeniu, tzn. teorii gramatyki. Ta ostatnia bowiem, jak każda teoria, jest nauką, a jej tworzenie podlega takim samym regułom, jak tworzenie innych dziedzin wiedzy. Dokładnie rzecz ujmując, gramatyk stawia hipotezy na temat tego, jak pewne konstrukcje funkcjonują w języku; jego krytycy zaś - często te hipotezy obalają.Gramatyka a fizyka
Oczywiście, gramatyk stoi w innej sytuacji niż fizyk, bo jego hipotezy mają częstokroć zwrotny wpływ na to, jak użytkownicy języka będą go używać: reguły przez niego 'rozpoznane' mogą okazać się samospełniającą się przepowiednią. Mianowicie wtedy, gdy ludzie zaczną je stosować z szacunku dla jego autorytetu, nawet jeśli jego domysły były zrazu chybione. To z kolei przyczynia się z pewnością do zatarcia różnic między wspomnianymi znaczeniami słowa gramatyka. Dlatego może nie od rzeczy byłoby stosować termin 'gramatyka' na oznaczenie reguł wewnętrznych języka, a terminu 'teoria gramatyki' na oznaczenie naszych domysłów na temat tych pierwszych.Wiedza i sztuka
Po drugie, nierozróżnianie obu tych znaczeń może prowadzić do rozmaitych nieporozumień. Nie ustrzegli się ich nawet tacy giganci filozofii, jak Kant czy Wittgenstein - obaj przyjmowali milczące założenie, że umysł najlepiej zna swoje własne reguły, według których funkcjonuje, mianowicie przede wszystkim reguły gramatyki i logiki. Otóż, wydaje się, że umysł ludzki nie ma bezpośredniego (tj. uświadomionego, dyskursywnego) dostępu do reguł rządzących myśleniem. Wręcz przeciwnie, musi do nich dochodzić mozolnie w drodze działalności naukowej, tak, jak dochodzi reguł rządzących zachowaniem się np. ciał fizycznych. Widać to choćby z tego, że logika, stworzona i tak dość późno, bo przez Greków ok. IV w. p.n.e., zyskała swą dojrzałą (na dzień dzisiejszy) postać dopiero na przełomie XIX i XX stulecia.Czym innym jest bowiem umieć coś robić, a czym innym opisać czy wytłumaczyć, na czym owa czynność polega i jakie prawa nią rządzą. Pierwszy rodzaj takiej wiedzy, to wiedza praktyczna, umiejętność (z gr. techne), drugi rodzaj - to wiedza teoretyczna, czyli nauka (z gr. episteme).
Tak więc sztuka używania języka potocznego ciągle się rozwija, rozwój ten jest procesem dynamicznym. Rozwija się i teoria gramatyki, również gramatyki języka angielskiego. Na tym blogu będziemy śledzić ten rozwój, a także próbować, w miarę skromnych możliwości, się do niego przyczyniać.